Zmiany dotyczące przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego od 1 stycznia 2024 roku

1 stycznia 2024 roku wejdzie w życie ustawa z dnia 7 lipca 2023 roku o świadczeniu wspierającym, która wprowadza nowy rodzaj świadczenia dla osób niepełnosprawnych mających potrzebę wsparcia tj. świadczenie wspierające oraz zmiany w warunkach przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego.

Po zmianach, zgodnie z nowym brzmieniem art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, świadczenie pielęgnacyjne od ww. daty będzie przysługiwać:

1. matce albo ojcu,
2. innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359 oraz z 2022 r. poz. 2140) ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom,
3. opiekunowi faktycznemu dziecka,
4. rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego,

– jeżeli sprawują opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Osoba pobierająca świadczenie pielęgnacyjne, która sprawuje opiekę nad dzieckiem w wieku do ukończenia 18. roku życia i która będzie chciała po 31 grudnia 2023 r. otrzymać świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach, czyli  z możliwością podejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej bez ograniczeń musi po tej dacie zrezygnować z pobierania świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie starych przepisów i złożyć wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie nowych przepisów.

Wprowadzone zmiany w świadczeniu pielęgnacyjnym przewidują również, że w przypadku,  gdy opiekun sprawuje opiekę nad więcej niż jedną osobą niepełnosprawną w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się odpowiednim orzeczeniem o niepełnosprawności lub znacznym stopniu niepełnosprawności, to wysokość świadczenia pielęgnacyjnego, podwyższa się po 100% na drugą i każdą kolejną osobę, nad którą sprawowana jest opieka.

Opisane wyżej warunki przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego, obowiązujące od 1 stycznia 2024 r. nie będą dotyczyć osób, które, na zasadzie zachowania praw nabytych, będą pobierać to świadczenie na podstawie przepisów dotychczasowych.

Ustawa o świadczeniu wspierającym wprowadza przepisy mające na celu pełną ochronę praw nabytych osób, które nabyły bądź nabędą na starych (tj. obowiązujących do 31 grudnia 2023 r.) przepisach, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego. Osoby te będą mogły w dalszym ciągu pobierać wymienione świadczenia zgodnie z dotychczasowymi przepisami. Prawo do pobierania tych świadczeń na zasadach dotychczasowych zostało uregulowane w art. 63 ustawy o świadczeniu wspierającym, zgodnie z którym:

• w sprawach o świadczenie pielęgnacyjne i specjalny zasiłek opiekuńczy, do których prawo powstało do dnia 31 grudnia 2023 r., stosuje się przepisy dotychczasowe,
• osoby, którym przed 1 stycznia 2024 r., albo po tej dacie, ale, na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., przyznane zostało co najmniej do dnia 31 grudnia 2023 r. prawo do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego, zachowują, na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., prawo do tych świadczeń nie dłużej jednak niż do końca okresu, na który prawo zostało przyznane,
• ww. osoby, zachowują prawo do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., również w przypadku, gdy osobie nad którą sprawują opiekę zostało wydane nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności. Warunkiem zachowania prawa odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego w tym przypadku będzie złożenie wniosku o nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenia o niepełnosprawności, a następnie złożenie wniosku o ustalenie prawa odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego w terminie 3 miesięcy, licząc od wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności,
• prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach dotychczasowych przysługiwać będzie ww. osobom wymienionym w art. 63 ust. 1-2 ustawy o świadczeniu wspierającym również po upływie okresu zasiłkowego na który prawo zostało przyznane pod warunkiem, że wniosek o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego na nowy okres zasiłkowy zostanie złożony w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym zakończył się dotychczasowy okres zasiłkowy.

Świadczenie wspierające, będzie skierowane bezpośrednio do osób  niepełnosprawnych w wieku od ukończenia 18 roku życia, które uzyskają decyzję  ustalającą poziom potrzeby wsparcia.  Przyznawaniem i wypłacaniem tego świadczenia będzie się zajmował Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Świadczenie pielęgnacyjne oraz specjalny zasiłek opiekuńczy nie będą przysługiwać opiekunowi, w sytuacji, gdy osoba wymagająca opieki będzie miała przyznane przez ZUS świadczenie wspierające.

Jeżeli osoba niepełnosprawna, nad którą, będzie sprawowana opieka, złożyły wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego postępowanie z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego zawiesza się do czasu rozstrzygnięcia sprawy z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego.  Następnie, ustalenie prawa do ww. świadczeń w wyniku podjęcia zawieszonego postępowania następuje po dokonaniu  przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozstrzygnięcia sprawy z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego.

Świadczenie pielęgnacyjne i specjalny zasiłek opiekuńczy przyznane/wypłacone opiekunowi za okres za który osoba wymagająca opieki otrzymała świadczenie wspierające będzie świadczeniem nienależnie pobranym i podlegającym zwrotowi wraz z odsetkami do którego to zwrotu zobowiązany zostanie opiekun.

Osoba z niepełnosprawnościami, składając w ZUS wniosek o świadczenie wspierające będzie mogła zdecydować od jakiego miesiąca chce mieć przyznane przez ZUS świadczenie wspierające, co pozwoli uniknąć sytuacji powstania nienależnych świadczeń po stronie jej opiekuna

Więcej informacji o zmianach w świadczeniu pielęgnacyjnym oraz o nowym świadczeniu wspierającym można znaleźć na stronie Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej:

https://www.gov.pl/web/rodzina/swiadczenie-wspierajace

Wzór wniosku o świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach tj. od 1 stycznia 2024 roku znajduje się w zakładce pliki do pobrania.